مدرسه علمیه صالحات

                                                          بسمه تعالی

دو شنبه 27 بهمن ماه 1399، همزمان با سالروز شهادت امام علی النقی؛ هادی علیه السلام اولین جلسه از سلسله نشست های بررسی و نقد روشهای فهم قرآن از سوی مدرسه علمیه صالحات و دعوت از اساتید حوزه و دانشگاه، با موضوع "ارائه و بررسی روشهای تدبر در قرآن " در موسسسه بین المللی اسرا برگزار شد.

این نشست در راستای طرحی ازسوی مسوولین مدرسه علمیه صالحات است که بر اساس اهداف قرآنی – تربیتی برنامه های این مرکز برای استفاده از ظرفیت عظیم قرآن به اجرا گذاشته شده و در اولین مرحله در قالب برگزاری نشست های آشنایی با روش های فهم قرآنی برای اساتید و طلاب سطح سه و چهار بروز پیدا نمود.

هدف از این سلسله برنامه ؛ مهجوریت زدایی از قرآن با ایجاد نیاز و انس به قرآن در بین طلاب ، اساتید و برنامه نویسان، بررسی و نقد روش های متداول در فهم قرآن در جامعه دانشگاهی و حوزوی، و ارائه روش های متداول در فهم قرآن در جامعه حوزوی بوده است تا در ایجاد گفتمانی مشترک میان علاقمندان به این حوزه قرآنی ایفای نقش نمایند. نشست " ارائه و بررسی روش های تدبر در قرآن" نیز به همین مناسبت و در جهت پیشبرد عالی اهداف مذکور در سالن همایش های موسسه بین المللی اسرا، تشکیل شد.

در این گرد همایی که با استقبال طلاب و اساتید حوزه و دانشگاه روبرو شد، ابتدا دبیر نشست سرکار خانم ضائفی از اساتید مدرسه علمیه صالحات، پس از خیر مقدم و بیان اهداف برگزاری نشست، به معرفی اساتید مدعو پرداختند:

-       ارائه دهنده محترم جناب استاد اخوت رئییس هیات مجمع مدارس دوازده گانه قرآن و عترت دانشگاه تهران و از اساتید فعال حوزه قرآنی و مولف بالغ بر 60 عنوان کتاب در این حوزه می باشند. ایشان مسوولیت های آموزشی- تبلیغی و فرهنگی متعددی در حوزه وو دانشگاه داشته و دارند.  از مهمتریت تالیفات ایشان می توان به سری کتب آموزش روش های تدبر در قرآن اشاره کرد که یک جلد از این نگاشته ها با عنوان : اصلاح رویکرد در زمینه رجوع به قرآن" مورد بحث نشست امروز ماست.

-       ناقد گرامی جناب آقای دکتر معرفت ؛ قرآن پژوه، مدرس سطوح عالی حوزوی و دانشگاهی و مدیر موسسه قرآنی تمهید قم هستند. ایشان تا کنون کتابهای زیادی در زمینه تفسیر و علوم قرآن منتشر کرده اند. مهمترین کتاب ایشان با عنوان : " سیمای منسجم سوره های قرآن "  در جشنواره کتاب سال حوزه مورد تقدیر قرار گرفته است. 

پس از معرفی اساتید مدعو، استاد اخوت به ارائه مباحث تدبری در قرآن پرداختند. ایشان با توضیح اینکه در زمینه خواندن قرآن فرد می بایست به خودآگاهی رسیده و کلام وحی را در دل و جان دریافت نماید. مسلمان باید بداند مولای او چه می گوید ؟ چگونه با او سخن می گوید و از او چه می خواهد؟  ولی متاسفانه این امر در عمل محقق نمیشود که در بررسی موضوع اشکالات نمایان می شود:

- ریشه یکی از این اشکالات بر می گردد به اینکه در تعالیم ما خواندن قرآن واجب نیست. و از این رو آنطور که باید به قرائت قرآن اهتمام دیده نمی شود.

- باید دانست قرآن برنامه زندگی ساز بشری است و نظام سیاسی – اجتماعی را اصلاح میکند. کلام خدا هم چنین زیر ساختهای فکری انسان را تغییر می دهد. بنابر این بدون قرآن نمیتوان زندگی درستی داشت. پس اینجا نمیتوان نظر کسانی را پذیرفت که معتقدند دین از سیاست جداست. چرا که چارچوب اصلی زندگی بر اثر قوام مفاهیم قرآنی اتفاق می افتد.پس بایستی به گونه ای سراغ قرآن برویم که زندگی مار ابسازد.

- اگر بخواهیم منطبق با کتاب خدا زندگی کنیم باید روش داشته باشیم. چون طبع قرآن به گونه ای است که با مردم ارتباط پیدا میکند و اصل آن هم ارتباط گیری با مردم است. وقتی قرآن در متن جامعه نفوذ می کند. یعنی باید بتواند گزاره در بیاید.در این صورت قدرت پیدا می کند. به این ترتیب قرآن ساکت به صامت تبدیل می شود. قرآن متن ساکتی نیست بلکه میتواند القای معنا داشته باشد و ارتباط برقرار کند. بنابر این در خودش روش دارد.

پس از اتمام قسمت اول صحبت های استاد اخوت، جناب آقای معرفت این گونه به نقد روش تدبر پرداختند:

-       مسئله عنوان شده، دغدغه همه فعالین در این حوزه بوده و هست. برای حل این مساله معارف باید بصورت روشمند و آکادمیک از قرآن استخراج شود.

برخی از اشکالات و مسائل موجود عبارت است از:

عدم مراجعه به قرآن

•        در حوزه کسب علم از قرآن:

•        عدم روش مندی در کسب علم

عدم بهره گیری عمَلی از علوم استخراج شده از قرآن

برخی از موارد پیشنهادی برای حل این مسائل:

در حوزه پژوهشگران:

ویژگی هایی که مروّجان می بایست داشته باشند:

1.قدرت استنباط کاربردی قرآن ویا تخصص لازم در بهره گیری از دستاوردهای گروه نخست

2. داشتن آورد)

•        مراجعه به قرآن و بهره مندی حقیقی از معارف آن با کمک معلمان

2.قدرت شناسایی معلمان راستین

 در مورد روش تدبری استاد اخوت باید ابتدا بزرگترین ویژگی آن بازگو شود و آن : دارا بودن سازوکاری کاملا هدفمند و موثر در تعلیم قرآن است.

همچنین در این شیوه به موارد زیر توجه شده است:

•        توجه به توان و نیاز مخاطب

•        اکتفا به علوم نافع برای مخاطب

•        قالبی کاملا جذاب و به روز

•        تغییر حالت مخاطب از منفعل به فعال

•        ایجاد ارتباط دو سویه میان قرآن و مخاطب

•        تعلیم برای درک و عبرت و عمل(بیداری و حرکت از ظلمات به سمت نور)

•        تلاش برای همراهی معلم با مخاطب از نقطه آغاز تا رسیدن به مقصد

•        عدم اظهار نظر قطعی در مورد غرض سوره ها

در قسمت دوم مباحث،  استاد اخوت به شرح مبانی روش تدبری  پرداختند و اذعان داشتند همه مردم نمیدانند که قرآن وحی است حتی حوزه و طلبه ها هم نمیدانند که قرآن وحی و کلام نازل از طرف خداست. بنابراین دیگر باید از تعارفات معمول بکاهیم و به یقینیات روی بیاوریم. روی آوردن به مباحث و تفکرات غربی نتیجه عدم آگاهی از اعماق اندیشه های اسلامی و قرآنی است. داشتن طهارت روح و جان برای دستیابی به مفاهیم قرآنی در متن زندگی لازم است.

-

قسمت دوم مباحث جناب آقا ی معرفت به نقد درونی و برونی روش تدبر اختصاص پیدا کرد. ایشان ضعفهایی در مبانی و روشهای مراجعه به قرآن و استخراج مطالب را از نقاط قابل تدارک در این روش دانستند.

همچنین اشکالات زیر را بر این روش لحاظ کردند:

•        عدم مشاهده تمایز محسوس میان رویکرد پذیرفته شده در این اثر با سایر آثار سنتی(به جز در حوزه تدریس) >>>> اصلاح رویکرد در زمینه رجوع به قرآن

•        عدم تفکیک صریح میان اصطلاحات مرتبط: فهم، تدبر، تفسیر، جری و تطبیق، عبرت گیری و عمل (توجه به این نکته که تدبر اصطلاحی قرآنی است.

•        ضعف در تحلیل عبارات آیات و سوره ها

•        ضعف در شناسایی اغراض، کلمات کلیدی و محورهای سوره

•        عدم بهره مندی از منهج و روش مشخص در ورود به سوره و خروج از آن