مدرسه علمیه صالحات

بسمه تعالی

جلسه شانزدهم

طلاق

روح کلی آیات طلاق عدم آزار و اضرار نسبت به زن است.

برخی از این آیات جنبه ایجابی دارد و تاکید دارد طلاق باید معروف باشد احسان باشد جمیل باشد حدود الله در آن رعایت شود و برخی جنبه سلبی دارد یعنی در آن اضرار و بغی و حبس و عضل (رها کردن زن) نسبت به زن نباشد.

خداوند در آیات طلاق برخی از قواعد مهم زندگی را بیان کرده است؛

مانند: قاعده عفو و گذشت و بحث حقوق و تکالیف الهی

بحثی را در جلسات اول درباره تفسیر قرآن مطرح کردم؛ در تفسیر قرآن ما به یک مثلث نیاز داریم که  یک ضلع آن، فهم قرآن با آیات قرآن می باشد، دوم با مسئله سراغ قرآن برویم و سوم؛ به سیر نزول آیات توجه کنیم.

وقتی می خواهیم مطلبی را از قرآن بفهمیم باید توجه کنیم که قرآن یک متن است و هویت دارد و با خودش فهمیده شود یعنی آیه را در  مجموعه ای از آیات و  مقاصد سوره فهم کنیم.

شاهد این ادعا، زمان صدر اسلام است، زمانی که حدیث نبوده یا هنوز عده ای اصلا پیامبر را قبول نداشتند و سطح فهم و فرهنگ مردم هم پایین است ولی همین مردم قرآن را  می فهمیدند و به آن  احتجاج می کردند.

مطلب دوم اینکه، با مسئله سراغ قرآن برویم، نظر قرآن در موضوع طلاق چیست؟ آیا قرآن طلاق را مباح مطلق می داند یا مقید؟!

ضلع سوم این است که آیات را در بستر زمان ببینیم، آیات در فواصل زمانی نازل شده و برای فهم آیات باید منطق آن را کشف کرد.  توجه به عنصر زمان در فهم آیات و کشف منطق آن مهم است.

آیات طلاق در 5 سوره به شکل پراکنده آمده است

·        سوره مبارکه بقره که در سال دوم مدینه نازل شده است

·        سوره مبارکه نساء در سالهای  4 یا 5 نازل شده  است

·        سوره مبارکه احزاب که سال 6 نازل شده است. آیات سوره احزاب، به 3 بخش قابل تقسیم است.

·        در سالهای 8 یا 10 سوره مبارکه تحریم نازل شده است

آنچه از مجموع این آیات به دست می آید، این است که طلاق در بستر نکاح اتفاق می افتد و مستقل از نکاح نیست.

مراحل طلاق در آیات قرآن

مرحله اول :

اصل نکاح در دوران مکه است، چون ازدواج، عنصر محوری زندگی انسان است. قرآن در آیات مکی از دختران شعیب حرف می زند.

در مرحله اول، تاکید قرآن بر این است که رفتارهای جاهلی در زمینه طلاق اصلاح شود. لذا آیات حدود الله، معاشرت به معروف و عدم  اضرار مربوط به این مرحله است.

مرحله دوم:

بخش اول سوره مبارکه احزاب،  آیات 28 و 29 که خطاب به پیامبر است. در این آیات همسران پیامبر را  بین انتخاب زندگی دنیویی و زندگی ساده همراه پیامبر مخیر می کند. در این آیات اختیار طلاق به زنان داده شده است.

واژه اطلقکن نشان می دهد که طلاق با زنان است. منظور از  امتعکن، متاع زندگی و چیزی جدای از مهریه است.

مشهور می گویند  که آیات خطاب به پیامبر است در جواب می گوییم درست است که در مورد پیامبر نازل شده، اما اختصاص به  پیامبر ندارد. ما موارد دیگری هم داریم که خطاب به پیامبر بوده اما حکم شامل همه افراد است برای اختصاص دادن، دلیل می خواهیم.

مرحله سوم:

بخش دوم آیات سوره مبارکه احزاب از 48 تا 73

در این آیات، خداوند پیامبر را از طلاق دادن منع می کند. در این مرحله است که طلاق به عنوان مباح مقید مطرح می شود، یعنی اگر طلاق دلیل عقلایی نداشته باشد امر مشروعی نیست. این آیات بعد از آیه 34 سوره مبارکه نساء است که در آن بحث تعدد زوجات مطرح شده بود.

آیات یک قاعده ای را بیان کند و آن اینکه  طلاق یک امر مباحی نیست!

مرحله چهارم:

در سوره مبارکه تحریم است که در سال 8 یا 10 نازل شده است در این آیات، طلاق مشروط و مقید می شود.

در این آیات خداوند ظهار را به عنون طلاق نمی پذیرد و برای آن کفاره تعیین می کند.

فایل صوتی