هشتمین جلسه از سلسله نشست های " زن در سیرنزول قرآن "

شناسه نوشته : 26431

1398/01/17

تعداد بازدید : 214

هشتمین جلسه از سلسله نشست های

بسمه تعالی

بررسی طرح پژوهشی

طرح:

این روش پژوهشی با هدف کشف روش تحولی قرآن در مهندسی فرهنگی جامعه عصر نزول و تطبیق فرآیند آن بر جوامع دیگر تنظیم شده است.

·        انتخاب موضوع

·        شناخت اجمالی سوره؛

با استفاده از شأن نزول، سبب نزول و فضای نزول

·        استخراج موضوعات اصلی سوره؛

با کمک دسته بندی و فصل بندی آیات

 (در سوره هایی که دارای آیات زیادی هستند می توان با دسته بندی آیات و پس از یافتن محور مشترک در دسته ها،  با فصل بندی آیات، موضوعات اصلی و کلی سوره را استخراج کرد.)

·        توضیح واژگان کلیدی سوره؛

با مراجعه به کتب لغت (التحقیق فی کلمات القرآن/ علامه مصطفوی و مفردات الفاظ قرآن/ راغب اصفهانی)

·        کشف هدف سوره؛

با شناخت محکمات سوره و بسترهای تفصیلی آن

·        طراحی نظام مراتب موضوعات سوره؛

رتبه بندی موضوعات سوره؛ از جهت حیطه و حاکمیت بر موضوعات دیگر

·        ترسیم فرآیند تحقق موضوعات سوره؛

 با استنباط مقدمات، لوازم، آثار و عواقب هر موضوع

توجه: همین روند را در سوره بعدی هم انجام می دهیم.

·        تهیه فهرستی از موضوعات اصلی و فرعی دو سوره

·        کشف ارتباط بین موضوعات دو سوره

از جهت مقدمه، لوازم یا آثار آن

( در سوره اول ممکن است به مقدمه یک موضوع اشاره شود و در سوره دوم از لوازم آن بحث گردد یا بالعکس)

از جهت رابطه سبب و مسببی

از جهت رابطه لازم و ملزومی

·        جمع بندی دستاوردهای دو سوره

 

بررسی طرح:

تفسیر تنزیلی اگر چه یک سبک کهنی است اما در مطالعات تفسیری علم جدیدی محسوب می شود.

پیامبر صلی الله علیه و آله قرآن را به همین سبک تفسیر می کردند  بنابراین این روش، اولین و مهمترین روش تفسیری می باشد.

ترتیب سوره های فعلی به روایت مشهور محققین، مربوط به دوره عثمان است و قرآن بر اساس سیر نزول، ترتیب دیگری دارد.

 طرح خوبی است اما نمی تواند در ذیل «روش تنزیلی قرآن» قرار بگیرد چون خودش روش دیگری است و  مستقل از آن می باشد آنچه که به نظر می رسد شما می توانید در ذیل روش تنزیلی، انجام دهید این است که بر اساس ۱۲۰ گام تحولی که از قرآن  استخراج شده، یک روش «بسط تحول» طراحی کنید و در آن تمرکز بیشتر بر تکنیک های گام های تحول داشته باشید.

مطمئن باشید اگر سوالات ما از روش باشد بر اساس سیر نزول این روشها استخراج می شود.

 

سوال:

 آیا ترتیب سوره ها به شکل فعلی دلیلی بر تحریف قرآن نیست؟

1.      تحریف یعنی پیامبر بیانی داشتند و مردم خلاف آن را انجام دادند. ولی اگر پیامبر در موضوعی خاصی دستوری نداشتند و کار را  به مردم  واگذار کردند این دیگر تحریف نیست!

2.      تصریح همه علما این است که چینش همه کلمات و  آیات قرآن در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه و آله اتفاق افتاده و گواه این ادعا تحدی قرآن در برابر مخالفان است که اگر می توانید «یک سوره» مانند سوره های قرآن را بیاورید؛ پس در زمان حیات شریف پیامبر صلوات الله علیه و آله «سوره» مصداق داشته که تحدی به آن صورت گرفته است.

3.      در موضوع تنظیم سوره ها دو فرض وجود دارد؛ یا پیامبر تصریحی در این زمینه نداشتند یا کار را به امت واگذار نمودند.

اگر بگوییم امکان تنظیم سوره ها در زمان حیات نبی وجود داشته! می گوییم امکانش هست آن مصحفی که بر اساس ترتیب نزول بوده در نزد حضرت علی علیه السلام و بعد از آن در اختیار ائمه دیگر باشد.

اگر بگوییم پیامبر در این زمینه سکوت کرده و کار را به امت واگذار نمودند می گوییم امکان این هم وجود دارد؛ شاهد این گفتار هم وجود مصحف های متعدد در بین مسلمانان است.

سه مصحف ابی بن کعب و ابن مسعود و عثمان تنها در یک سوره ( سوره هود) از ۲۷ سوره مشترک هستند و این نشان می دهد که پیامبر در این زمینه سکوت کردند چون هیچ مصحفی در ترتیب کلمات و آیه ها اختلاف ندارند اما در چینش سوره ها اختلاف وجود دارد.

 

4.      در قرآن آیاتی وجود دارد که در جای خود قرار ندارند؛  قرار گرفتن این آیات در بین آیات دیگر قطعا به دستور پیامبر بوده است و حضرت  میخواستند با این کار، از جنگ با قرآن جلوگیری کنند و با این جابجایی های مختصر قرآن را حفظ نمایند. در سوره ها هم وضعیت به همین شکل است و اگر سوره ها  به همان ترتیب نزول تنظیم می شد یقین داشته باشید  که سیر تحول مورد نظر قرآن، بدون امام محقق نمی شد و شما مجبور بودید که در خانه امام بروید! پس پیامبر عمدا این کار را نکردند.

حضرت امیر سلام الله علیه، دو مصحف آوردند مصحف اول (سه روز بعد از وفات حضرت رسول) که بر اساس ترتیب نزول بود  و مصحف دوم  که شامل تفسیرها و تبیین های پیامبر صلی الله علیه و آله بود که  بار چندین شتر کردند و حضرت با آوردن این مصحف می خواستند اتمام حجت نمایند.

این قرآن در اختیار ائمه علیهم السلام است و اصحاب فقط آن را مشاهده کردند چون تحمل آن را نداشتند اینکه ظهور طولانی شده به این دلیل است که  مردم ظرف و تحمل شان وسیع تر شود.

ظرفیت های اجتماعی به تدریج شکل می گیرد و این امام است که ظرفیت جامعه را تعیین می کند.